Η πόλη των Σερρών βρίσκεται στο κέντρο του νομού Σερρών. Το ανάγλυφο του εδάφους της ευρύτερης περιοχής παρουσιάζει έντονη αντίθεση μεταξύ του βορείου και νοτίου τμήματός της. Βόρεια της πόλης συναντάμε μια πύκνωση των υψομετρικών ανάγλυφων από όπου και ξεκινά πλήθος χειμάρρων (Χριστού, Λευκώνα, Καμενικίων, Αγίου Ιωάννη) με κατεύθυνση από βορά προς νότο. Στο νότιο τμήμα της περιοχής εκτείνεται η πεδιάδα του Στρυμόνα, όπου οι κλίσεις του εδάφους είναι πολύ μικρές.
Το κλίμα της περιοχής χαρακτηρίζεται ως ξηρό με απόκλιση προς το ημιυγρό και με πλεόνασμα νερού το χειμώνα. Η μέση ετήσια θερμοκρασία είναι 15,2° C, η μέση ανώτερη θερμοκρασία είναι 24,7° C και η μέση κατώτερη 5,6° C. Το μήνα Αύγουστο παρατηρείται η απόλυτη μέγιστη θερμοκρασία και το μικρότερο ύψος βροχής ενώ το μήνα Ιανουάριο η απόλυτη ελάχιστη θερμοκρασία. Ειδικότερα για την πόλη των Σερρών πρέπει να τονίσουμε ότι στο νότιο τμήμα της, το οποίο επηρεάζεται πιο έντονα από την τάφρο της Μπελίτσας όσο και από τον ποταμό Στρυμόνα, το κλίμα είναι πιο υγρό σε αντίθεση με το βόρειο που έχει ξηρότερο κλίμα.
Η πόλη περιλαμβάνει 17 γειτονιές η κάθε μια από τις οποίες διατηρεί ένα ιδιαίτερο χαρακτήρα αποτελώντας μιαν ομοιογενή οικιστική ενότητα. Η επέκταση των πολυκατοικιών σε ορισμένες γειτονιές τείνει να επιφέρει μια ομογενοποίηση στην όψη των συγκεκριμένων περιοχών. Στις περιφερειακές γειτονιές της πόλης κυριαρχεί η κατοικία ενώ στις κεντρικές γειτονιές η κατοικία αναμειγνύεται με κεντρικές λειτουργίες εμπορίου και αναψυχής οι οποίες καθορίζουν τη φυσιογνωμία του χώρου. Το μέγεθος της τοπικής αγοράς σε συνδυασμό με την κλίμακα του αστικού χώρου δεν ευνόησαν την ανάπτυξη περιφερειακών κέντρων. Έτσι η δομή της πόλης δε διαφοροποιήθηκε. Εξαίρεση αποτελεί η γραμμική επέκταση λειτουργιών αναψυχής στα ανατολικά της πόλης στην κοιλάδα των Αγίων Αναργύρων.
Η πλατεία Εμπορίου με τη Δημοτική αγορά αποτελεί το σημαντικότερο πόλο εμπορικών λειτουργιών που σχετίζονται με τον κλάδο των τροφίμων. Βορειότερα και σε πολύ μικρή απόσταση, η πλατεία Ελευθερίας συγκεντρώνει λειτουργίες αναψυχής οι οποίες αναπτύσσονται στις όψεις των οικοδομικών τετραγώνων που την περιβάλλουν και στους πεζοδρόμους, οι οποίοι με κέντρο την πλατεία επεκτείνονται στο παλαιό εμπορικό κέντρο της πόλης.
Μέσα στην πόλη δεν υπάρχουν σημαντικοί ελεύθεροι κοινόχρηστοι χώροι. Μοναδικός μεγάλος ελεύθερος χώρος μέσα στον οικιστικό ιστό είναι ο χώρος μεταξύ των γειτονιών Τιμίου Σταυρού και Κιουπλιών. Ο χώρος αυτός περιλαμβάνει ένα δημοτικό σχολείο και ένα θερινό θέατρο τον Δήμου. Ωστόσο η έλλειψη ιδιαίτερων χώρων πρασίνου μέσα στη πόλη και ιδιαίτερα στις πυκνοδομημένες κεντρικές γειτονιές αναπληρώνεται από το πράσινο της περιοχής του Κουλά στα βόρεια καθώς και το πράσινο της περιοχής του Ηρώου στα νότια της πόλης. Η περιοχή της κοιλάδας των Αγίων Αναργύρων στα βορειοανατολικά, χώρος ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, συνδυάζει πράσινο, αθλητικές εγκαταστάσεις, λειτουργίες αναψυχής για όλες τις ηλικίες (ταβέρνες, καφέ, μπαρ, θερινό κινηματογράφο) και υποκαθιστά την έλλειψη αντίστοιχων χώρων μέσα στην πόλη.
Η πολιτιστική δραστηριότητα στην πόλη των Σερρών εκτιμάται ως ιδιαίτερα αξιόλογη και αφορά το θέατρο, τη μουσική, τις εικαστικές τέχνες, το χορό, τον έντεχνο λόγο. Έντονη και σημαντική είναι η συμμετοχή του Δήμου στην πολιτιστική ζωή της πόλης. Εκ μέρους της δημοτικής αρχής η Δημοτική Επιχείρηση Πολιτιστικής και Κοινωνικής Ανάπτυξης (Δ.Ε.Π.Κ.Α.) δραστηριοποιείται ιδιαίτερα, είτε αυτόνομα είτε σε συνεργασία με τους αντίστοιχους ιδιωτικούς φορείς. Η Δ.Ε.Π.Κ.Α.δίνει ιδιαίτερη έμφαση στις περιφερειακές συνοικίες της πόλης και συντηρεί περιφερειακά πολιτιστικά κέντρα, στα οποία λειτουργούν εργαστήρια εκμάθησης κεραμικής, ψηφιδωτού, ζωγραφικής, Ηλεκτρονικών Υπολογιστών κλπ. Η πόλη των Σερρών από το 1984 έχει δικό της θέατρο το Δημοτικό Περιφερειακό Θέατρο (ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ.) το οποίο εντάσσεται στο πλαίσιο των ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. όλης της χώρας και χρηματοδοτείται από το ΥΠ.ΠΟ. και το Δήμο Σερρών.
